De (na)dagen van het kapitalisme

Thomas Jefferson (1802):

'I believe that banking institutions are more dangerous to our liberties than
standing armies. If the American people ever allow private banks to control
the issue of their currency, first by inflation, then by deflation, the banks and
corporations that will grow up around the banks will deprive the people of all
property until their children wake-up homeless on the continent their fathers
conquered.'

Volgens een "ingewijde" symboliseerde de ineenstorting van het World Trade Centre in New York het begin van de val van ons "vrije westen" (een term die buikkrampen weet te ontlokken) Nu, 121 banken omgevallen banken, miljoenen werklozen, en een verachtvoudiging van het begrotingstekort verderop in de tijd kun je niets anders concluderen dan dat hij gelijk had. De (na)dagen van het kapitalisme zijn geteld.




De massa psychose grijpt om zich heen, hier in Turkije bij een arbeidersopstand deze week, waar de crisis miljoenen gezinnen ontwricht heeft.

Nummer 122 in the making

Nedercinema: 5 voor 12

De Pools-Nederlandse regisseuse Urszula Antoniak viel gisteravond, tijdens het slotakkoord van het 29ste Nederlandse filmfestival, vier Gouden Kalveren ten deel voor Beste Film, Beste Regie, Beste Camerawerk en Beste Sound Design. De trailer van haar bejubelde Engelstalige speelfilmdebuut ’Nothing Personal’ – over een jonge vrouw die met een rugzak door Ierland trekt - tref je o.a. HIERo. 48 uur geleden replyde Urszula op een vraag van NRC NEXT journalist Coen van Zwol, die haar vroeg wat ze van "DE" Nederlandse film vindt, als volgt:

"Toen ik op de Poolse filmacademie zat, zag ik Turks Fruit, een typisch Nederlandse film, dacht ik. Wat een prachtig barok. Over the top! Maar hier in Nederland vond ik ze niet. Al die terughoudende films stelden mij teleur."

In VRIJ NEDERLAND tref je dezelfde ontgoocheling aan onder jonge filmmakers en producenten. "We missen de maatschappelijke relevantie die het publiek over de streep trekt." Verzuchten Stienette Bosklopper, producent van Circe Films, en Frans van Gestel van IDTV tegelijk. "Het is vijf voor twaalf, deze films lokken te weinig publiek naar de bioscoop."

Het is net als die oer- en oersaaie Nederliteratuur, die cinema, dat gereformeerde, dat voorzichtige, dat bespiegelende, dat kleine, kneuterige, naar binnen gekeerde. Overal ruik je de smerige adem van de Calvinistische geest. Het is een reflectie van onze volks'spirit'. Bosklopper: "Elk land krijgt de filmcultuur die het verdient."

Nee, dan Amerika, waar regisseurs als David Fyncher en David Lynch het niet schromen om het maatschappelijke onderbewustzijn met het bovennatuurlijke, het surrealistische te verenigen. Alex van Warmerdam uitgezonderd, komt er hier helaas niemand in de buurt van.

Onvergetelijk, want revolutionair voor wereldcinema, is HET MOMENT in Lynch's Lost highway , waarop Fred Madison, gespeeld door Bill Pullman, zijn eigen schaduw tegen het lijf loopt op een Hollywood'iaanse' cocktail party, belichaamt door de zogenaamde "mystery man" Dankzij de Jungliaanse analyse van mijn collega-blogger en persoonlijke, goede vriend James Harlot, ben ik er anders tegenaan gaan kijken, en verkeer derhalve nog steeds in shock and awe.

The Mystery Man is Fred's darker emotions, the physical manifestation of them. He says "it's not my custom to go where I'm not wanted," which means Fred, by thinking of his wife as a cheating hoe-bag, invited jealous into his mind, which festered and grew into other, much deeper and darker emotions, this is also reflected in his house, which is a physical representation of his own mind... (Harlot)

Daar kan menige psycho-analyst een puntje aan zuigen, dunkt me, om over die Nederlandse filmmakers nog maar te zwijgen. Urszula uitgezonderd.

Roman "bad karma" Polanski

Zijn fascinatie voor het occulte, de zwarte kant van de menselijke geest, zijn macabere humor: de films van Roman Polanski, met Frantic (1986), The Dance of the Vampires (1968), en The Ninth Gate (1999), als hilarische hoogtepunten, zijn ermee doorspekt. Ze claimden me en wakkerden het verlangen, dat onstuitbare verlangen om te schrijven, om films te maken hartstochtelijk bij me aan. Maar hoe meesterlijk zijn films ook waren, het was niets in vergelijking met het verhaal van zijn eigen leven: de moord op zijn ouders als kind, zijn vlucht voor de nazi's in 1943, zijn weergaloze succes als film-director, de moord op zijn acht maanden zwangere vrouw, de actrice Sharon Tate, zijn verhouding met de 17-jarige actrice Natassja Kinski tijdens de opnames van Tess, en het voorval dat hem de rest van zijn leven een schaduw over hem zou heen werpen: de verkrachting van dat 13-jarig meisje.

Diverse media in Nederland onderstreepten afgelopen week de collectieve reactie op de arrestatie van mijn geliefde regisseur. Iedereen die het ook maar durft op te nemen voor de bekroonde, maar niet: onttroonde(!) Frans-Poolse filmregisseur is de afgelopen dagen met hoon en walging begroet. Met name in Hollywood. Wat is 99% van de mensheid toch verachtelijk en kortzichtig. Een 13 jaar jong meisje drogeren en verkrachten is natuurlijk verwerpelijk in elk moreel universum. Maar een wetboek schept een vals gevoel van zekerheid, men hoeft het alleen maar na te volgen en alles lijkt ok - maar binnen de natuurwet is die starheid de hond in de pot. De richtlijnen geven de mens het gevoel dat alles aan de buitenkant goed zit, terwijl het aan de binnenkant verziekt kan zijn. Daarnaast heeft men geen besef over de metafysische werking van straf; de zogenaamde wet van oorzaak en gevolg heeft Polanski al jaren geclaimd; de onbewuste druk, zijn ballingsschap, de hoon van pers en publiek etc. "Bad karma" verzuchtte een Boeddhistische vriend van mij deze week. En zo vatte hij in twee treffende woorden precies samen wat ik bedoel: Polanski heeft zijn staf allang gehad.